Vaak worden deze begrippen door elkaar gehaald, is er wel een verschil? Op sommige terreinen overlappen deze twee termen elkaar inderdaad. Medezeggenschap is namelijk altijd participatie, maar participatie hoeft niet altijd in de vorm van medezeggenschap voor te komen. Sterker nog, participatie wordt vaak genoemd als de toekomst van medezeggenschap. Hoe zit dit precies?
Daarnaast onderscheiden we nog specifiek werknemersparticipatie, wat staat voor participatie van medewerkers in het bedrijf waar zij werken. Participatie is namelijk een algemeen begrip en zou ook op bijvoorbeeld een school met een leerlingenraad van toepassing kunnen zijn.
Er zijn drie soorten van werknemersparticipatie die in bedrijven met enige regelmaat voorkomen. Over het laatste geven wij als Stichting Nederlands Participatie Instituut advies en informatie. De drie vormen hebben wij hier voor u op een rijtje gezet, van minst naar meest uitgebreid.
Directe participatie is de invloed die je als medewerker kunt uitoefenen op je werk, de afdeling. Kan je zelf je werk indelen, eigen verantwoordelijkheden en dus ook zelfsturing. Zelfsturende teams zijn hier de meest geavanceerde vorm van directe participatie.
Indirecte participatie is wanneer er geluisterd wordt naar de mening van de werknemers, maar deze niet per definitie bindend in voor het bestuur. In de meeste bedrijven is de OR een voorbeeld van indirecte werknemersparticipatie. De vraag is hierbij wel wat de invloed is die je als medewerker indirect kunt uitoefenen op de organisatie via de OR. Belangrijk is ook in hoeverre een OR serieus wordt genomen door een directie. Hoeveel inspraak krijgt men en hoeveel informatie wordt er met de OR gedeeld? Dit verschilt per bedrijf. Via een OR maar ook via andere vertegenwoordigende instituties kunnen medewerkers medezeggenschap uitoefenen op hun werk.
Financiële werknemersparticipatie is de meest uitgebreide vorm van participatie. Medewerkers kopen of krijgen op deze manier een aandeel in het bedrijf (of een certificaat daarvan) en worden zo ook een beetje eigenaar. Via dit instrument kan een werkgever zijn medewerkers belonen, motiveren en binden, maar ook de bedrijfsprestaties verbeteren en een hogere productiviteit bereiken. Dit zijn slechts een aantal van de mogelijke doelen bij het invoeren van een financieel participatieplan. Toch hoeft financiële werknemersparticipatie niet altijd te betekenen dat er ook sprake is van medezeggenschap. Dit is alleen zo wanneer het participatieplan is ingevuld met de mogelijkheid om bij aanschaf van aandelen inspraak te leveren op het bestuur van het bedrijf, en dat is niet altijd zo. Bij de aanschaf van aandelen kunt u bijvoorbeeld deel uit maken van de AVA, en bij certifcaten van aandelen is er een bestuur wat u als certificaathouder vertegenwoordigt (STAK). Echter, iedere regeling is anders, en in ieder vorm van participatie kan medezeggenschap anders vastgelegd zijn.
Voor meer informatie over financiële participatie en de daaraan gekoppelde medezeggenschap door werknemers, leest u onze handleiding Participatieplan. SNPI is er om u op weg te helpen. Neem vrijblijvend contact met ons op, via ons telefoonnummer: 030-7531462 of mail@snpi.nl.
